In 1995 schreef ik: “Ruim tien jaar geleden opende Prénatal een winkel in Almere Stad. Het was de grootste Prénatal van Nederland en dat had de ondernemer goed gezien. Almere had immers een enorme aantrekkingskracht op twintigers uit de grote stad die een gezin wilden stichten. Die baby~boom dient zich nu aan op de tienermarkt. De komende vijftien jaar zal het aantal jongeren blijven groeien om daarna constant hoog te blijven. Almere blijft immers aantrekkelijk voor beginnende gezinnen. Nu de eerste klantjes van Prénatal de baard in hun keel krijgen, of opduw-bh’tjes aanschaffen, is het de hoogste tijd dat ondernemend Almere zorgt voor een hoog voorzieningenniveau voor deze eerste generatie autochtonen.”

Een integrale oplossing

Het plan voor het nieuwe centrum van Almere kent nog vier zwakke plekken.

Dit voorstel is er op gericht om deze weg te nemen met een integrale aanpak:

De Boulevard

De park-achtige strook die straks ligt tussen het nieuwe centrum en het Weerwater, werkt te veel als een barrière. De boulevard is geen vanzelfsprekend onderdeel van het gebied. Door publieksvoorzieningen op de twee zuidelijke hoeken naar het water te trekken, ontstaat een logische loopverbinding langs het water, een boardwalk die de strook ‘wasteland’ verandert in een sfeervol binnenparkje.

De Verbindingen

Doodlopende plekken werpen hun schaduw ver vooruit. Men gaat een straat niet in als deze niet leidt naar iets waar men wezen wil. De Diagonaal en de Passage missen de pot met goud die aan het eind hoort te staan. Voor winkels en andere publieksvoorzieningen die in deze straten gevestigd zijn, is dat een slechte zaak. De beste oplossing is een spending circle, een lus van voorzieningen, met dwarsverbanden. Dit houdt mensen langer in de stad en geeft elke ondernemer in de lus kansen zich te ontwikkelen tot een optimale dienstverlener.

De Brouwerstraat

De woningen tussen de Brouwerstraat en het Weerwater worden gesloopt. Op die plek moet iets terugkomen dat de sloop meer dan rechtvaardigt. Ex-bewoners en burgers die niet gelukkig zijn met de ‘kapitaalvernietiging’ moeten straks zeggen: ‘Ja, logisch dat ze wegmoesten; dit is de hoeksteen van het plan.’ Dit voorstel wil die hoeksteen overtuigend neerzetten.

De Jeugd en de Toekomst

Almere heeft bijzondere inwoners. Jonge gezinnen uit Amsterdam bepalen de sfeer. De komende tien jaar bereikt een groeiende stroom baby-boomers de tiener leeftijd. Vijfentwintig duizend jongeren met een grote-stads-mentaliteit zoeken straks vertier, contact en ontspanning. Zij blijven òf hier, òf zij nemen de trein naar Amsterdam. In de plannen zijn onvoldoende (commerciële) voorzieningen opgenomen waar de jeugd, zonder overlast te bezorgen, aan zijn trekken komt. Dit voorstel voorziet in een complex van hoogwaardige voorzieningen voor de jeugd.

 Boardwalk

Wasteland

Langs het Waterfront is een vrij brede park-strook geprojecteerd. Wie langs het water wil wandelen, moet daar doelgericht op af, door het park. De Boulevard leidt nergens heen. Er zijn dus geen passanten. Dat verlaagt de sfeer en daardoor zullen er minder mensen doelgericht op af gaan en dat verlaagt de sfeer verder… De Weerwaterkant heeft publiek nodig, anders verandert het bedachte parkje in wasteland, een strook onbebouwd gebied aan de rand van de stad, en dat verlaagt de waarde van de zuidelijke strook van het nieuwe centrum.

Boardwalk

De Magneet

Aan de Oostelijke kant van het te ontwikkelen gebied zijn enkele culturele voorzieningen gepland, waaronder een Schouwburg. Als de zuidkant daarvan vooruitgeschoven wordt tot aan het water, met op die plek een (tweede) in/uitgang, of een grand café, kan het publiek uit westelijke richting, langs het water het gebouw bereiken. Ook publiek dat niet naar de Schouwburg gaat, zal de bebouwing aan het eind als een doel ervaren. Een beetje pleinvrees hebben we allemaal. Je loopt als het ware naar de beschutting toe en dan kun je langs de gevel weer het centrum in. Om dit te laten slagen, moet ook aan de andere kant, ter hoogte van het Koetsiersplein, een ankerpunt, direct aan het water, worden aangelegd. Als daar een voorziening komt die zowel overdag als ‘s avonds publiek heeft, onstaat een (letterlijk) aantrekkelijke boulevard van zo’n vijfhonderd meter. Dit vraagt om een krachtige ontwikkeling van ‘de Brouwerstraat’.

Boardwalk

Meer dan een kade

Als de ‘polen’ van de magneet een culturele functie krijgen, kan de kade zich ontwikkelen als een soort culturele as. Er wordt geflaneerd. Met hier en daar een bankje en kioskjes voor een ijsje en een hot-dog, kan het de intieme mediterrane sfeer van de boardwalk krijgen. Almere heeft genoeg potentieel in zijn bevolking om dat vuurtje op gang te brengen. De boardwalk zorgt ervoor dat het parkje een functie krijgt. De boardwalk wordt de vanzelfsprekende avondwandeling, de logische plek om je lunch op te eten, om mensen te kijken. Om de sfeer kompleet te maken, is het mogelijk om in het water enkele slanke woontorens neer te zetten met de duurdere appartementen. Die zullen het zwaartepunt van het nieuwe centrum in de richting van de boardwalk trekken zodat Almere Stad echt een stad aan het water wordt.

Spending Circle

Kleinduimpje

Er zijn mensen die gericht op hun doel afgaan en zich door niets laten afleiden. Die gaan op pad voor een pak melk, lopen regelrecht naar de melkboer en regelrecht weer terug. Maar dat zijn uitzonderingen. De winkelende mens, de wandelende mens, laat zich graag verleiden als hij van de drempel van de melkboer, even verderop, iets aantrekkelijks ziet. Zoals de vogels die de kruimeltjes van Kleinduimpje opaten. Zodra de kruimels op zijn, of de volgende buiten het zichtveld ligt, keert de winkelaar terug, of verdwaalt. Met dat principe is in het bestaande plan te weinig rekening gehouden. De Diagonaal gaat nergens heen. De Passage loopt dood bij de Brouwersstraat… Het plan moet zodanig worden aangepast dat aanlokkelijke doorgaande looproutes ontstaan.

Spending Circle

Het voormalige Koetsiersplein

De ontbrekende schakel, of het missende kruimeltje, is de zuidwest hoek. Als die sterk wordt ingevuld, wordt dit punt het doel voor mensen die van de Diagonaal, van de Passage en van de Schouwburg komen. De as vanaf het station sluit aan op een lus: Stadhuisstraat, Korte Promenade, Klokkeluiderstraat, Bottelaar Passage, Zoetelaar Passage, Zadelmakerstraat, het voormalige Koetsiersplein, en dan via de Diagonaal naar het Stadhuisplein. Het Brouwerstraat complex moet dus sterk genoeg zijn om als verste kruimel te dienen, als de pot met goud aan het einde van de regenboog. Dan raakt het hele gebied goed doorbloed en wordt een gezonde economische basis gelegd voor alle ondernemingen en voorzieningen in het hele gebied. De overige aanvoerroutes (van het Echnaton tot de geprojecteerde HBO-instelling voeden het systeem en ook de dwarsverbanden (Marehof, Blekerstraat) kunnen floreren. Ten slotte vormt deze spending circle ook weer een logische voeding voor de boardwalk.

Hoeksteen

hier

Wie in de stad op een informatiebord met plattegrond kijkt, ziet ergens een stip met daarbij de tekst U bent nu hier.Op de zuidwestpunt, op de hoek van de Olstgracht en het Weerwater, is door een kunstenaar zo’n stip in het groot uitgevoerd: een grote metalen bol met daaruit de letters hier uitgespaard. Omdat die stip met hier zo krachtig de plek aangeeft die je hebt bereikt, heeft het complex tussen de Brouwerstraat en het Weerwater de naam hier als werktitel gekregen. De stip ligt nu verscholen achter de woningen die daadwerkelijk ‘in de weg’ staan. Als deze woningen waren gebleven, zou de hoeksteen ontbreken, zou de samenhang vervallen tussen hier en daar en daar. Het inruilen van de woningen voor een krachtige hoeksteen is in het balang van het hele centrum.

HIER

Het Brouwerstraat complex moet krachtig worden ingevuld om voor de doodbloeding van het gebied te zorgen. Het moet ondernemers trekken die van hier iets kunnen maken dat staat als een huis. Er moet een thema komen dat past in de strategie van kleurverschieten, maar dat niet de thema’s pikt die al voor elders zijn voorzien. Het samenbrengen van de wensen van de Almeerse jeugd en de commerciële mogelijkheden om die wensen te vervullen, is de schakel die het mogelijk maakt om voor de gesignaleerde problemen een integrale oplossing aan te dragen.

hier

Amfitheater

Tussen de Brouwerstraat en het Weerwater komt een complex met hoogwaardige commerciële voorzieningen voor jongeren. Het wordt gebouwd in de vorm van een amfitheater dat naar het Weerwater is gericht. Er komen geen woningen in, dus er kan van alles worden gedaan zonder overlast. In de bebouwing komen voorzieningen als bioscoopzalen, een concertzaal, een disco, een grand café en een klein theater. Op straatniveau komen winkels met de bovenkant van het aanbod aan jongeren. Er komt horeca en buiten, op de trappen, de terrassen tot aan het water is het prettig toeven met actieve en passieve recreatie. Het hele complex vormt een essentiële schakel tussen het water en de stad en het veroorzaakt een logisch verband tussen de Passage en de nieuw te vormen Diagonaal naar het Stadhuisplein.

hier

De Baby Boom

Ruim tien jaar geleden opende Prénatal een winkel in Almere Stad. Het was de grootste Prénatal van Nederland en dat was goed gezien. Almere had een enorme aantrekkingskracht op twintigers uit uit de grote stad die een gezin wilden stichten. Die baby-boom dient zich nu aan op de tienermarkt en de komende vijftien jaar zal het aantal jongeren blijven groeien om daarna constant hoog te blijven. Almere blijft immers aantrekkelijk voor beginnende gezinnen. Nu de eerste klantjes van Prénatal de baard in hun keel krijgen, of opduw-bh’tjes aanschaffen, is het de hoogste tijd dat ondernemend Almere zorgt voor een hoog voorzieningenniveau voor deze eerste generatie autochtonen.

hier

Almere Campus

Almere zorgt goed voor z’n jeugd. Onderwijs, hulpverlening en professioneel jongerenwerk zijn afgestemd op de groeiende aantallen en de specifieke problemen. Het is de markt die er voor moet zorgen dat Almere ook hoogwaardige vrijetijdsbesteding biedt. En dat gebeurt te weinig. Almere is saai zeggen de jongens en meisjes die rondhangen in de stad. Er moet een plek komen waar iets te doen is voor duizenden. Niet om ze van de straat, maar om ze in Almere te houden, van de vroege middag tot de late avond. Almere heeft er voor gekozen om overal wonen, winkelen en werken te mengen. Dat zorgt voor meer sociale controle. Maar het zorgt er ook voor dat de jeugd op elke plek in de stad in aanleg overlast bezorgt. De pubers en adolescenten van Almere hebben behoefte aan een levendige eigen plek waar alles kan.

hier

Little Amsterdam

Almere is een heel bijzondere stad. De meeste groeikernen in het land ontstaan doordat mensen van de provincie naar de voorzieningen van de stad trekken. Na generaties ontstaat soms een grote-stads-cultuur. Almere is een instant city. De cultuur van de spiksplinternieuwe stad is geïmporteerd uit Amsterdam, waar de meeste bewoners vandaan komen. Voor de ouders was dat een keuze. Zij genieten van de rust, de ruimte en het groen. Hun kinderen zijn opgevoed met de stadscultuur en die zoeken zij op. De alternatieven zijn verveling in Almere of retourtjes Amsterdam. En op een dag is het wellicht de keuze tussen jeugdhulpverlening in Almere of een enkeltje Amsterdam.

hier

Almere Arena

De jeugd van Almere weet wat er in de wereld te koop is en zij hebben het geld in hun zak om er op uit te gaan. Zij zijn een economische factor van belang. Zo neemt het aantal jongeren tussen 15 en 20 jaar de komende vijf jaar met bijna 40% toe en in tien jaar zelfs met meer dan 65%. Tussen de 10 en de 25 jaar gaat het straks om 25.000 consumenten die kaartjes willen kopen voor de bioscoop, de disco en concerten, die dringend behoefte hebben aan Mac&Maggy, Folks en Sasha, aan in-line-skates, black-top-sneakers en surfboards en aan cola, cocktails en black booster. De markt is er. hier zorgt er voor dat niet alleen de jeugd, maar ook hun geld in Almere blijft. Jongeren tussen 10 en 20 jaar hebben nu gemiddeld ruim 250 gulden per maand vrij te besteden. Bij het prijspeil van vandaag geven straks alleen deze tieners al zo’n zestig miljoen per jaar uit.

 
 hier

Almere Terras

In het grote Amfitheater is altijd wat te doen. Op de trappen en terrassen, op het speelveld en langs de waterkant zijn genoeg plekken voor de belangrijke zaken uit het leven van een jonge wereldburger: rondhangen, indruk maken, stoer doen, versieren, sporten en bewonderen. Hangin’ Out in the Instant City. Beelden van Grease tot Bay Watch komen boven: de jongens sloven zich uit terwijl de meiden kijken en vice versa. Zitten, zonnen, gezien worden, straatvoetbal, er wordt muziek gemaakt, feestjes gebouwd, roeiboten gehuurd. Beach volleyball, zwemmen, surfen en toekijken vanaf de steiger met je tenen in het water. Het hele seizoen van schaatsen tot skaten. Het is het natuurlijke decor voor evenementen en spektakels, soms ook voor de oudere jeugd. Het wordt een eigen plek met een eigen sociale code. De jonge smeltkroes van Almere heeft hier zijn eigen verantwoordelijkheid en leert zijn eigen verantwoordelijkheid.

hier

Almere Colosseum

De massa van hier zit vol met uitgaansvoozieningen. Juist de jongeren zorgen voor een groei in het potentieel voor bioscoopbezoek. Een of twee zalen met een zeer actuele programmering zijn zeker verantwoord. De omvang van het jeugdige publiek, gecombineerd met het grootsteedse karakter is de basis voor een hoogwaardige programmering voor muziekpodia. Almere kan krijgen wat Paradiso in Amsterdam en Nighttown in Rotterdam op hun programma hebben. Het zou interessant zijn daarbij te onderzoeken of  studiofaciliteiten en een lijn met Hilversum voor meerwaarde kunnen zorgen. Per slot van rekening heeft Almere ook een grote aantrekkingskracht op de mensen die in het Gooi werken. Er is een disco die kan concurreren met de dance voorzieningen in de grote steden, een late nite beat kelder, een klein theater. De studio van jongerenradio Airpeace wordt hier gevestigd en kan ook dienen als Studio Almere voor het geval Hilversum iets wil uitzenden vanuit hier. Met state of the art isolatietechnieken en de gerichtheid naar het water kan jong Almere uit z’n dak gaan zonder dat de groeiende bevolking van veertigers  en vijftigers iets te klagen heeft. De grote diversiteit van voorzieningen zorgt er voor dat buiten, aan het amfitheater steeds publiek wordt onttrokken en toegevoegd.

hier

Horeca

Met een doelgroep van 25.000 waarvan 13.000 uit de directe omgeving in Almere Stad en zonder concurrerende voorzieningen kan hier dagelijks op enkele duizenden bezoekers rekenen. Het niveau van de voorzieningen kan wellicht ook zorgen voor de verbinding in de richting van Lelystad en Zwolle. De jeugd uit de provincie zal naar  hier komen om bij te dragen aan de grote stads effecten van deze voorziening. Op de terrassen van het amfitheater, langs de boardwalk en in de gewelven is dan ook plaats voor uiteenlopende horeca voorzieningen. Fastfood, poolcafés, eetcafés, een grand café, de onvermijdelijke coffeeshop, een ijssalon, maar ook een jongeren budgethotel of een jeugdherberg is zeer wel denkbaar. Zou het niet prachtig zijn als de Zwolse jeugd een arrangement kon kopen om een concert of een voorstelling te zien met een overnachting er achteraan? Met dergelijke voorzieningen wordt het echt een eigen wereld waar jongeren hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Woningbouw

Er is bewust voor gekozen om geen woningen terug te bouwen op het Brouwerstraat complex. Juist het slopen van de bestaande woningen maakt het mogelijk de Almeerse jeugd zijn eigen plek te geven. Het ontbrekende volume aan woningen zou zeer wel langs de Boulevard als hoge slanke torens in het water kunnen worden gerealiseerd. Het zou een toplocatie worden die bovendien als effect heeft dat de verbinding van het centrum met het water nog degelijker wordt en dat de overgebleven strook wordt ervaren als een binnenpark in plaats van een stuk wasteland dat het eind van de stad aangeeft.

Almere heeft een groot gebrek aan jongerenhuisvesting. Het is zeker te overwegen om in de plannen voor hier een toren met éénpersoons-appartementen op te nemen. Om deze toegankelijk te maken, bijvoorbeeld ook voor de toekomstige HBO-studenten, zou overwogen moeten worden om een complex te bouwen met zeer kale cascobouw (een voordeur, een toiletpot en een stoppenkast) die goedkoop en met een maximale hypotheek te koop wordt aangeboden aan jongeren. Eigen ingrepen leiden tot waardevermeerdering en zo ontstaat een eigen dynamiek. Het zou passen in de reputatie van Almere heeft op het gebied van experimenten in de woningbouw.

De Omgeving

De cafés langs het Deventerpad zorgen voor een eigen sfeer langs het jachthaventje van de Olstgracht. Deze kunnen worden doorgetrokken om de hoek langs het water in de plint van het Colosseum. Zo ontstaat een sfeervol uitgaansgebied voor de ‘oudere jeugd’. Wie vanaf de Zoetelaar Passage en de Zadelmakerstraat komt aangelopen, in de richting van het Forum, heeft een doorkijkje naar de levendige sfeer aan het Weerwater met aan weerszijden winkels die zich richten op jongeren. De parkeergarage is bereikbaar vanaf de Flevostraat en duikt naar -1 ter hoogte van het doorkijkje waar nu het Koetsiersplein is. De waterkant aan de voet van hier, wordt toegankelijk gemaakt voor zwemmen, roeien, surfen en zitten en liggen aan de waterkant. Een strand met twee lange steigers loodrecht op de kustlijn zou het water echt binnen het domein van de jeugdcultuur trekken. Een ponton er middenin, om aan te hangen, van te duiken, op te zonnen en voor een band die er op speelt, zou het beeld afmaken.

Vanuit het westen wordt hier met jeugd gevoed door het Echnaton en vanuit het oosten door de geprojecteerde HBO-instelling. Zij vormen in tussenuren en lunchpauzes ook voor een jong publiek in de soending circle. Het Amfitheater is open in de richting van de Meeresteinkade en lokt de wandelaar langs de Boulevard. Dat geldt ook nog in de late uurtjes als de Schouwburgbezoeker besluit nog even te gaan dansen in de disco van hier!