In de zomer van 2004, een paar maanden voor de Oranje Revolutie, kwam ik in Kiev een Nederlander tegen die in de Krim in de toeristische sector werkte. Hij vertelde dat de bevolking van de Krim bijna honderd procent Russisch was en zich beslist geen Oekraïner voelde. President Kravchuk had in het kader van de ‘nation building’ het Russische televisiekanaal van de kabel gehaald in de Krim. De op Rusland gerichte bevolking kwam massaal in protest en de maatregel moest worden teruggedraaid.

Wij, Marjolijn Masselink en ik, reden vervolgens door naar Sebastopol en constateerden dat hij gelijk had. De mensen wilden door Moskou worden bestuurd zodat zij weer in één land zouden wonen met hun taal- en geloofsgenoten. Dat gold overigens overal waar we kwamen ten westen van de Dnjepr. Gorbachov had een fout gemaakt toen de Soviet Unie aan zijn einde kwam.

Dat gold overigens ook voor Zuid Ossetië dat gescheiden werd van de rest van de Ossetiërs toen Georgië zijn onafhankelijkheid kreeg. Daar heeft Rusland de fout met een korte oorlog hersteld. Hoe dat in de Oekraïne afloopt, is onzeker. Het Katholieke westen, waar de mensen Oekraïens spreken, wil tot elke prijs voorkomen dat zij terugkeren onder de knoet van Moskou. Zij verwachten dat Europa hen steunt.

In augustus 2006 was ik terug in Kiev. De campagne voor de presidentsverkiezingen waren in volle gang. We hadden een kamer in hotel Ukraina dat majestueus uitkeek over de Maidan waar tenten waren opgezet en door alle partijen fel actie werd gevoerd. Midden op het plein stond een podium dat met popconcerten de campagne van Julia Tymochenko ondersteunde, geprogrammeerd door Sean Carr, Britse rockstar en echtgenoot van Julia’s dochter Eugenia. Met haar besprak ik een idee om van de Europees georiënteerde kiezers een stabielere meerderheid te maken. Als moeder na de verkiezingen regeert, zou ze nog een keer de Russische zender van de kabel kunnen halen in de Krim. Dan komt er weer protest. Als dat tegen het kookpunt is, belooft ze een referendum over onafhankelijkheid. Negentig procent stemt voor en de Krim sluit zich aan bij Rusland. De Partij voor de Regio’s verliest een substantieel deel van de kiezers en de pro Europese partijen blijven in het zadel. Sean en Eugenia vonden het een leuk idee maar natuurlijk niet uitvoerbaar omdat nationale grenzen nu eenmaal heilig zijn. Nu, in 2014, is het bijna onmogelijk om een meerderheid voor Europa naar de stembus te krijgen.

Een burgeroorlog dreigt. Er zijn twee uitkomsten mogelijk: Rusland schiet de regering te hulp en brengt het hele land terug in de Sovjet Unie of het komt tot een splitsing. Europa of de Navo kan niet interveniëren. De enige oplossing met minimaal bloedvergieten is een goed gesprek tussen Poetin en Europa. De vergissing van Gorbachov moet worden gecorrigeerd. Het Russische deel van de Oekraïne komt in de invloedssfeer van Moskou en het westen richt zich op Brussel. Zij scheiden de vechtende partijen, als een schoolmeester op het schoolplein.

Tony Blair moet de Nobelprijs voor de Vrede krijgen omdat hij de Schotten meer autonomie gaf dan waar zij om vroegen. Het referendum dat daar binnenkort gehouden wordt over afscheiding, is alleen mogelijk doordat de regering in Londen bereid was de nationale grenzen niet langer heilig te verklaren. Ik hoop dat de Schotten stemmen voor het Verenigd Koninkrijk en daarmee een trendsetter zijn voor een ontwikkeling die regeringen er toe brengt om regio’s alle autonomie te geven die zij verlangen, zonder bloedvergieten en zonder grenscorrecties. Maar als het moet dan moet het. Het laatste goede voorbeeld van ‘Let my people go’ was de pijnloze scheiding tussen Montenegro en Servië die nu goede buren zijn.