Op zijn rug zie je Kees van Buren op 7 oktober 2000 op Ellis Island. Hij was het die mij belde op 11 september 2001. ‘Er is een vliegtuig het WTC binnengevlogen!’ zei hij met opwinding in zijn stem. Ik keek gelijk naar buiten of ik iets kon zien van waar ik stond. Ik stond in het informatiecentrum Kop van Zuid, de glazen kubus aan de Stieltjesstraat waarin nu Villa Zebra zit. Ik was daar omdat het informatiecentrum zocht naar een flexibel expositiesysteem dat leek op wat ik op Ellis Island had gemaakt. Door het raam was niets te zien. ‘Nee, niet hier, in New York!’ zei Kees. Ik maakte het gesprek snel af want ik wilde naar CNN in m’n eigen huis.

Dat Kees mij belde kwam omdat we in maart in oktober 2000 nog samen in New York waren. Ik produceerde een tentoonstelling op Ellis Island over de rol die Rotterdam had gespeeld in de Europese migratie naar Amerika. Hij coördineerde bij het Gemeentearchief het historische materiaal. Drie weken voor de aanslag was ik ook op Ellis Island. Burgemeester Ivo Opstelten bezocht de tentoonstelling met een delegatie van de Rotterdamse haven, zakenrelaties van de Amerikaanse oostkust en vertegenwoordigers van de Port Authority van New York en New Jersey. Vlak voor zij zich zouden inschepen voor de overtocht van Battery Park naar Ellis Island was er groot alarm: een mogelijke terroristische aanslag op het Statue of Liberty. Al het verkeer op de Hudson werd stilgelegd.

Het bleek een Franse stuntvlieger te zijn die met een gemotoriseerde paraglider was geland op de kroon van het Vrijheidsbeeld. Hij werd gearresteerd en naar Ellis Island overgebracht waar ik zijn opgebrachte tuigje bewonderde. Met twee uur vertraging ging de lunch bij de tentoonstelling door. Twee officials van de Port Authority kwamen een maand later om in de toren waar zij kantoor hielden.

Die morgen, tien jaar geleden, ging Diana Pardue, directeur van het immigratiemuseum van Ellis Island op weg naar de steiger van de staff boat bij Battery Park. De wandeling van haar huis in Greenwich Village ging elke dag tussen de twee torens door. Die morgen was zij laat en zag zij het eerste vliegtuig binnenvliegen. Zij is direct omgekeerd om thuis te volgen wat komen ging. Ellis Island, en daarmee mijn tentoonstelling was direct gesloten. Zij heeft mijn verzoek ingewilligd om de looptijd van de Rotterdam tentoonstelling te verlengen want ik wilde niet dat Mohamed Atta ook nog mijn tentoonstelling voortijdig zou sluiten.

In december 2001 ging hij weer open. Meer dan twee miljoen mensen hebben hem gezien.